De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Sint Gillis Waas

Men schrijft algemeen dat de regio vanaf Mendonk vanaf de Sassevaart tot Vrasene tegen de Duitse bunkerlijn van Steendorp Vrasene (Westabschnitt) minder uitgebouwd was. Zelf blijf ik er wat van overtuigd dat dit een vals beeld is. De zone tussen kanaal Gent-Terneuzen te Mendonk en Vrasene was effectief minder uitgebouwd maar dit is zeker nooit effectief zo de bedoeling geweest. Omdat in deze zone de noordkant nogal beveiligd was door menig overstromingsgebied en maar een beperkt aantal doorgangen die dan ook nog eens ondermijnd waren, was de kans ook klein dat er ooit een geallieerde inval over dit gebied zou komen. Allicht heeft men daarom de uitbouw van de linie op deze zone tot het laatst uitgesteld. Het feit dat dus de linie op dit gebied nooit zwaar is uitgewerkt geweest heeft dus meer te maken met een voor de Duitse Bezetter te vroeg geëindigde oorlog. Ook in deze zone zijn alle bunkers gebouwd door de Duitse Landmacht in de typische betonstenen. Ook valt het op dat er nog zeer weinig variatie in types van bunkers optreedt. In het algemeen vindt men er alleen nog manschappenbunkers of observatie-manschappenbunkers terug met meestal op het dak een verschansing.

Op grondgebied Sint Gillis Waas sluiten de bunkers ook niet zoals op de rest van de lijn echt aan met de laatste bunkers op Kemzeke. Dit was echter origineel wel meer het geval maar te wijten aan opnieuw verdwenen structuren in de nabijheid van de Spoorzate te Kemzeke. Vanaf Stekene en Kemzeke zelf, kon dit nagekeken worden met bestaande kaarten. Van het gebied Mendonk tot Stekene ontbreek ik deze in elk geval, mochten ze al bestaan.

Vanaf Kemzeke liep de hoofdlijn letterlijk langs de spoorzate, heden een fietspad op een oude trambedding. Origineel was het zeker de bedoeling dit gedeelte sterk uit te werken met bunkers. Dit is zeker niet volledig gebeurd zoals origineel bedoeld maar toch zijn hier zeker en vast, allicht al vrij vroeg voor 1921 of 1935 structuren verdwenen. Vanaf de Holstraat komt er opnieuw een gracht, de Watergang, te liggen langs deze Spoorzate en deze zal de noordgrens vormen voor de aansluiting tussen Kemzeke en Sint Gillis Waas voor deze bunkerlijn. Enkel wijkt de eerste bunker op de Reepstraat hier nog iets van af, deze blijkt nog voor deze waterloop te liggen, iets noordwestelijk ervan. In feite blijken alle bunkers hier zuidelijk van de huidige E34 te liggen die men voor een bunkerlinie gebouwd in 1916 toch moeilijk als noordgrens kan gaan beschouwen. Mogelijks heeft deze E34 natuurlijk wel een originelere duidelijke grens verdoezeld en heden onzichtbaar gemaakt. Vanaf hier is dan ook een andere grens als deze eerder gemelde "Watergang" moeilijk te vinden. Ook hier zijn alle bunkers die men terugvindt opgetrokken in betonstenen, een soort Prefab betonblokken.

Bij de inventarisatie uitgevoerd in 1921 telde men op grondgebied Sint Gillis Waas 5 manschappenbunkers. Ook in 1935 werd dit aantal herhaald teruggevonden. Bij de eigen inventarisatie vanaf 2015 zijn er echter maar 4 van deze 5 nog teruggevonden. Bijkomend konden via oude bouwkaarten vastgesteld worden dat er zeker ooit nog zeker 4 andere bunkers ooit op Sint Gillis Waas gebouwd moeten zijn. Van deze is met zekerheid de exacte locatie gekend. Daarnaast moeten er ook nog eens 17 locaties bekeken worden waar ooit bunkers ingepland waren om te bouwen maar allicht nooit gebouwd zijn. Na prospectie zullen al deze locaties ook toegevoegd worden.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de zoektocht die in dit geval wel in eerste instantie de volledige linie besloeg tussen Maldegem en Vrasene (grondgebied Oost-Vlaanderen).

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

• Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
• Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
• Gekende gesloopte structuren - Rood
• Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaartje van Sint Gillis Waas

Het verdere verloop en het eindpunt van de hoofdstelling is te zoeken op grondgebied Vrasene.